Padeži

U turskom jeziku postoji 5 padeža i ne zovu se kao naši padeži (na kraju lekcije sam napisala nazive turskih padeža). Osim ovih pet, ima još slučajeva kada se na imenicu dodaju nastavci.

Da bi bilo jednostavnije za razumevanje, padeže ću objasniti koristeći našu podelu.
Padeži u srpskom jeziku su: nominativ, genitiv, dativ, akuzativ, lokativ, vokativ, instrumental.
Ovoj listi ćemo dodati jedan turski padež - ablativ.

Iza imena osoba, gradova i država stavlja se apostrof pre sufiksa.



1. Nominativ  Ne? Kim?
Imenica u nominativu nema sufikse. Pitanja: šta, ko.

Bu ne?       Šta je ovo?
Bu bir ev.   Ovo je jedna kuća.

Bu kim?          Ko je ovo?
Bu bir doktor.  Ovo je jedan doktor.

U srpskom jeziku ne naglašavamo da je to jedna kuća, jedan doktor, ali, u turskom se menja značenje ako se izbaci reč bir.
Bu ev - Ova kuća.
Bu doktor - Ovaj doktor.



2. Genitiv  Kimin?
Padež koji označava pripadnost. Pitanja: od koga, od čega, čiji...

aı    ei    ou     öü ← poslednji samoglasnik u reči na koju se dodaje sufiks
ın    in    un     ün - reč se završava suglasnikom
nın  nin  nun  nün - reč se završava samoglasnikom


Hasan'ın evi. Hasanova kuća.
Ayşe'nin evi. Ajšina kuća.

ev - kuća
evi - njegova, njena kuća (i-prisvojni sufiks)

Mahir kim? Mahir Feride'nin kocası. Feride kim? Feride Mahir'in karısı.
Ko je Mahir? Mahir je Feridin muž. Ko je Feride? Feride je Mahirova žena.

koca - muž, suprug
karı - žena, supruga
Umesto koca i karı može da se kaže eş (supružnik)
Mahir'in eşi, Feride'nin eşi



3. Dativ  Kime? Nereye?
Označava kretanje ka nečemu, nekome. Pitanja: kome, ka kome, ka čemu, gde ideš...

a ı o u     e i ö ü ← poslednji samoglasnik u reči na koju se dodaje sufiks
    a              e


İstanbul
Yarın İstanbul'a gidiyorum. Sutra idem u Istanbul.

ev
Hasan eve gidiyor. Hasan ide kući.


Türkiye
Türkiye'ye gidiyorum. Idem u Tursku.

Kada se reč završava samoglasnikom, pre sufiksa za dativ se ubacuje slovo y (dva samoglasnika ne mogu da budu jedan do drugoga).

gitmek-ići, ne može da se kaže gitiyor, gitiyorum.



na, ne, kada se prisvojni sufiks završava samoglasnikom pre sufiksa za dativ se ubaci slovo n.
ev-im-e       ka mojoj kući
ev-in-e        ka tvojoj kući
ev-i-ne        ka njegovoj kući (prisvojni sufiks se završava samogasnikom)
ev-imiz-e    ka našoj kući
ev-iniz-e     ka vašoj kući
ev-leri-ne    ka njihovoj kući (prisvojni sufiks se završava samogasnikom)



4. Akuzativ  Kimi? Ne? Neyi?
Pitanja: koga, šta
kimi: za ljude i životinje
ne, neyi: za stvari i objekte

aı  ei  ou  öü ← poslednji samoglasnik u reči na koju se dodaje sufiks
 ı    i    u    ü

ev
görmek - videti

Ne gördün? Šta si video?
Evi gördüm. Video sam kuću. (neku određenu kuću, zato ima sufiks za akuzativ)
I saw the house

Ne gördün? Šta si video?
Bir ev gördüm. Video sam kuću. (neku, bilo koju, zato nema sufiks za akuzativ)
I saw a house

Kimi gördün? Koga si videla?
Mahir'i gördüm. Videla sam Mahira.

Kada sufiks za padež dodajemo iza prisvojnih sufiksa koji se završavaju samoglasnikom (treće lice jednine i množine) pre sufiksa za padež ubacuje se slovo n.
Evini gördüm. Video sam njegovu kuću.
ev-i-ni



5. Lokativ  Nere? Nerede? Kimde?
Padež za lokaciju, gde se neko, nešto nalazi. Pitanja: gde, gde je, kod koga, u čemu, na čemu...

a ı o u    e i ö ü ← poslednji samoglasnik u reči na koju se dodaje sufiks
  da           de

okul - škola
Hasan okulda. Hasan je u školi.

Baba nerede? Gde je otac?
Baba evde. Otac je u kući.

ta te - kada se reč završava slovima f p ş ç k h s t. (Fe PaŞa ÇoK HaSTa)
Sınıfta oturuyorum. Sedim u učionici.
sınıf - učionica

nda nde, ako postoje dve imenice onda se drugoj imenici dodaje nastavak nda/nde.
Dil kursunda. Na kursu jezika.
Çocuk parkında. U dečjem parku.



6. Vokativ
Dozivanje, pozivanje, uzvik. U turskom se ne dodaju nastavci na ime.
Kada nekoga zovemo, kažemo:
Hasan gel. Hasane dođi.
Milan gel. Milane dođi.



7. Instrumental   Kimle?
Pitanja: s kim, s čim...

a ı o u     e i ö ü ← poslednji samoglasnik u reči na koju se dodaje sufiks
   la              le

Hasan Tarkanla konuşuyor. Hasan razgovara sa Tarkanom.
Hasan Ayşe'yle konuşuyor. Hasan razgovara sa Ajše.
Ayşe, završava se samoglasnikom pa se ubacuje y ispred sufiksa.

Umesto sufiksa la le može da se upotrebi reč ile - sa.
Hasan ile Ayşe tv seyrediyor. Hasan gleda tv sa Ajše.



8. Ablativ  Kimden? Nereden? (u govornom jeziku nerden)
Pitanja: od koga, odakle, od kada.... iz čega, kroz šta...

a ı o u      e i ö ü ← poslednji samoglasnik u reči na koju se dodaje sufiks
  dan           den

Okuldan çıktım. Izašao sam iz škole. (çıkmak - izaći)
Hasan evden çıktı. Hasan je izašao iz kuće.
Ayşe Türkiye'den geliyor. Ajše dolazi iz Turske. (gelmek - doći)
Tren tünelden geçiyor. Voz prolazi kroz tunel. (geçmek - prolaziti)

tan ten - kada se reč završava slovima f p ş ç k h s t.
Sınıftan çıktım.
Izašao sam iz učionice. (sınıf - učionica)

ndan nden, dodaju se iza prisvojnih sufiksa koji se završavaju samoglasnikom (treće lice jednine i množine).
evinden - iz njegove kuće
ev-i-nden

beri
dan, den, tan, ten + beri = od
Sabahtan beri yağmur yağıyor. Od jutros pada kiša.

---

Lične zamenice se menjaju po padežima.

instrumental - iako nije gramatički ispravno u govoru se može čuti: benle, senle, onla, bizle, sizle.

ben benim bana beni bende benimle benden
ja moj meni mene kod mene sa mnom od mene

bende, ben de
Ne treba ih mešati, kada se piše odvojeno značenje je drugačije. ben de: i ja, takođe
Telefon nerede? Gde je telefon.
Bende. Kod mene.

Mutluyum. Srećan sam.
Ben de. I ja.

Seni seviyorum. Volim te.
Senden nefret ediyorum. Mrzim te.

Ako je volim te - seni seviyorum, za očekivati je da je mrzim te - seni nefret ediyorum.
Ali, nije tako. U turskom se u ovom slučaju koristi ablativ. Ne može da se kaže: seni nefret ediyorum.

Pazartesi'den nefret ediyorum. Mrzim ponedeljak.

---

İsmin halleri - padeži
isim - imenica
hal - stanje

nom: Yalın hali ev (eksiz-bez sufiksa, ek-sufiks)
dat: Yönelme hali eve
aku: Belirtme hali evi
lok: Bulunma hali evde
abl: Ayrılma/çıkış hali evden

Padeži genitiv i instrumental se u turskom jeziku ne smatraju padežima.